Toen ik eind 2016 voor mijn nieuwste boek over de Amsterdamse School in Groningen foto's van het Scheepvaarthuis maakte, had ik nooit gedacht dat ik er ruim vijf jaar later bovenop zou staan voor een heel ander boek. Het rijk gedecoreerde Scheepvaarthuis is in 1926-1928 gebouwd, bestemd voor de huisvesting van zes toonaangevende rederijen. Dit verklaart de vele verwijzingen naar de scheepvaart die er te zien zijn. Voor meer informatie over het gebouw, zie mijn boeken 'Pronkjuwelen van baksteen' en 'Stadjerspaleizen'.
Het Scheepvaarthuis, met beter weer gefotografeerd in 2016.
Door weer en wind
De weersvoorspelling was niet best: regen en harde wind, dus belde ik voor vertrek vanuit Groningen met Bennie van 't Leven, stiekem wensend dat mijn bezoek aan het torentje zou worden uitgesteld. Bennie en zijn collega Dennis Derie bleken noch bang voor de hoogte, noch bang voor de harde wind; er werd niks uitgesteld want Bennies opgewekte stem deelde mij vrolijk mee dat ze gewoon aan het werk waren...
Bennie bezig met het in de vorm slaan van het lood op het torendak. Het lood op elke hoek van het torendak had voor de restauratie een golvende lijn (verwijzend naar water) en een vouw die er weer op moesten worden aangebracht.
Loodzwaar
Een paar uur later beklom ik met het zweet in mijn handen (ik ben ondanks mijn gevaarlijke klim op molen de Gooyer niet van mijn hoogtevrees af) de smalle steigers naar boven. Ik passeerde een aantal van de vele decoraties die het gebouw rijk is en dat moois leidde me enigszins af maar eenmaal helemaal boven bij het dak van het torentje kon ik met moeite mijn slappe benen de baas blijven. Gelukkig was het even opgehouden met regenen maar het hout van de steigerplanken was wel behoorlijk nat geworden. Voorzichtig bewoog ik me voort op het gladde oppervlak, krampachtig vertrouwend op de expertise van de steigerbouwers. Met mijn camera in de ene hand en mijn andere bij elke windstoot vastgeklampt aan een van de metalen steigerbuizen, wist ik foto's van Bennie en Dennis te maken terwijl zij bezig waren met het restaureren van het loden dak aan het noordoostelijke torentje. Af en toe gunde ik me een blik op de omgeving: wat een geweldig uitzicht over het IJ ondanks het grauwe weer!
Dennis aan het solderen op de steiger net onder het dakgedeelte waar weer veel decoraties te zien zijn die verwijzen naar scheepvaart en Oost-Indië.
Uitdaging
De daken van de torens moesten gerestaureerd worden nadat zij afgelopen zomer beschadigd waren geraakt als gevolg van een hevige wind. Een deel van de loden platen kon worden gerepareerd (gesoldeerd) maar het grootste deel was er zo slecht aan toe dat het vervangen moest worden. Daarbij was het een uitdaging de loden platen passend te krijgen omdat de dakdelen in een punt eindigen en dus vroegen om stukken lood van verschillende maten - breed van onder naar smaller aan de bovenzijde - die ten opzichte van elkaar verspringen (baksteensgewijs). Dit om esthetische redenen maar ook om de stevigheid van het geheel te vergroten.
Werken met uitzicht over het IJ; Bennie slaat het lood op de hoeken van het torentje in de juiste vorm (in de achtergrond Science Museum Nemo).
Felzen en klangen
Net als het vroeger ging zijn de platen door middel van 'felzen' aan elkaar bevestigd. Een fels is een verbinding van (loden of zinken) platen, gecreëerd doordat zij aan een zijde een stuk om elkaar heen gevouwen worden en daarna platgedrukt. Op die manier kun je een groot stuk lood maken dat kan worden bevestigd aan zgn. roeflatten met klangen. Dat zijn koperen strips die aan één kant in de fels vas zit en op het dak wordt gespijkerd aan de andere kant. Het lood zit daarmee stevig in elkaar maar hangt wel als het ware los van het roevendak, zodat het kan uitzetten of krimpen bij weers- en temperatuursveranderingen.
Dennis slaat met zijn hamer een golfvorm in de strip die op elke hoek van het nieuwe loden dak is gesoldeerd waarmee het dak weer zijn oude uiterlijk, mét golf, terug heeft gekregen.
Onder de piek zit een zgn. muts van lood die met overlap over de bovenste platen heen valt om inregenen te voorkomen. Op de foto hieronder is te zien dat de muts is ingeknipt op elke hoek en daarna omhoog gevouwen, zodat de bovenste loodplaten met koperen klangen vastgezet konden worden. De muts is nadat ik de foto gemaakt heb weer terug gevouwen en vast gesoldeerd.
Bennie smeert tot slot het lood in met een laatste laag patineer olie waarmee het lood langer mooi van kleur blijft. Op de achtergrond de toren waar beide mannen al eerder aan het lood gewerkt hebben.
#restauratie#erfgoed#scheepvaarthuis#monument#erfgoedfotograaf#monumentenfotografie#amsterdam
Comments